Phiên dịch là một nghề mà nhiều bạn trẻ mơ ước bởi thu nhập cao và cơ hội phát triển lớn. Đội ngũ những người làm công tác dịch thuật thường nhận thêm những hợp đồng phiên dịch bên ngoài công việc cố định vì thế số tiền kiếm được không hề nhỏ. Không chỉ ở Việt Nam mà trên thế giới công việc dịch thuật ngày càng được coi trọng bởi trong bối cảnh hội nhập với thế giới. Sau đây là một số thông tin giúp bạn hiểu hơn về nghề dịch thuật.
Phiên dịch là làm công việc gì?
Phiên dịch là vị trí công việc phổ biến cả với những người học khối ngành biên phiên dịch và những người có năng khiếu ngoại ngữ. Hiểu một cách đơn giản, đây là công việc chuyển ngữ từ một chữ, một câu, một văn bản dưới dạng nói hoặc viết từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Yêu cầu tối thiểu là không làm thay đổi nghĩa của chúng, sau đó là phải mượt mà, dễ hiểu.
Những người làm việc trong ngành này được gọi chung là phiên dịch viên. Họ là những người làm công việc dịch thuật có nhiệm vụ chính là chuyển các ngôn ngữ văn bản, tài liệu, giấy tờ theo yêu cầu của khách hàng (hoặc cơ quan) từ ngôn ngữ này sang ngôn ngữ khác. Về cơ bản có hai loại hình dịch thuật, giống nhau là chuyển ngữ nhưng công việc có nhiều điểm khác biệt.
Phiên dịch nói
Phiên dịch nói là việc chuyển đổi ngôn ngữ trực tiếp ngay tại thời điểm giao tiếp, bạn sẽ không có nhiều thời gian để suy nghĩ và phân tích. Vì lý do này nên người dịch nói đòi hỏi trình độ, kỹ năng ngôn ngữ và phản xạ rất gắt gao. Có nhiều hình thức dịch nói phổ biến như: Phiên dịch sự kiện, MC song ngữ, dịch đuổi cabin,… Trong đó:
- Dịch đồng thời: Công việc chuyển đổi ngôn ngữ ngay lập tức đến khán giả, công chúng thường được sử dụng trong các hội nghị hay sự kiện song ngữ.
- Dịch đuổi: Khi làm công việc này bạn sẽ ngồi dịch ở trong một Cabin riêng nên còn được gọi là dịch cabin. Trong giới biên – phiên dịch thì chỉ những người có kỹ năng vô cùng tốt, kinh nghiệm dày dặn mới đảm nhận được vị trí này. Hình thức dịch này yêu cầu người dịch vừa nghe, vừa ghi tóm tắt lại ý chính của đoạn hội thoại sau đó dịch sang ngôn ngữ khác chỉ trong vài giây.
Phiên dịch viết
Đây là công việc chuyển đổi các tài liệu gồm: văn bản, giấy tờ, sách báo… ở dạng chữ viết sang ngôn ngữ khác cũng ở dạng chữ viết. Ngoài trình độ ngoại ngữ, để thực hiện tốt công việc này bạn cần phải có kỹ năng dịch và đọc thành thạo. Chỉ có tốc độ đọc hiểu nhanh là chưa đủ, còn phải chú ý mức độ chuyên nghiệp và chính xác.
Nhìn chung nghề nghiệp dịch viết không có nhiều áp lực như dịch nói vì bạn có nhiều thời gian để suy nghĩ, kiểm tra thông tin và trau chuốt cho sản phẩm của mình. Nhiều người đã làm thêm việc dịch thuật này ngoài công việc chính và kiếm được khoản thu nhập cao.
Yêu cầu để trở thành người phiên dịch chuyên nghiệp
Năng lực ngoại ngữ chỉ là một phần nhỏ nếu muốn trở thành người phiên dịch và kiếm được tiền từ ngành này. Nghề chuyển ngữ cần có rất nhiều kỹ năng nhưng nếu bạn có tài năng trong việc học ngôn ngữ thì mọi thứ sẽ không quá khó khăn. Dưới đây là một số yêu cầu hoặc tố chất cần có ở một người làm nghề chuyển ngữ.
Thông thạo ít nhất 2 loại ngôn ngữ
Là một phiên dịch viên chắc chắn phải biết ít nhất 2 loại ngôn ngữ thì mới có thể chuyển ngữ. Nhưng không thể chỉ dừng lại ở mức biết mà còn phải hiểu sâu, biết rộng về ngôn ngữ đó. Vì bạn phải sử dụng được ngôn ngữ một cách mạch lạc, mọi câu từ khi chuyển sang ngôn ngữ mới phải và nghiêm chỉnh, rõ ràng, đúng ngữ pháp và giữ được trọn vẹn ý nghĩa của ngôn ngữ gốc.
Hiểu biết về văn hóa của ngôn ngữ thứ 2
Người giỏi ngoại ngữ đơn giản là người có vốn từ vựng phong phú, nhưng người phiên dịch còn phải có sự hiểu biết về văn hóa, phong tục tập quán của quốc gia đó. Nếu dịch thuật trong lĩnh vực đời sống đôi khi còn phải hiểu phương ngữ được người dân địa phương sử dụng để có thể linh hoạt khi áp dụng vào tình huống dịch thực tế. Mục tiêu cuối cùng là để diễn đạt đủ ý, đúng nghĩa theo cách tự nhiên hơn. Chưa kể đến một số lĩnh vực có yêu cầu cao về từ ngữ chuyên ngành bạn cần nghiên cứu thật kỹ lưỡng để dịch chuẩn.
Thành thạo ngôn ngữ mẹ đẻ
Thành thạo tiếng mẹ đẻ nghe có vẻ đơn giản nhưng đây là yếu tố vô cùng quan trọng quyết định một nhà phiên dịch giỏi. Bạn phải dùng đúng thành ngữ, sử dụng chính xác cấu trúc và từ ngữ chuẩn, mượt mà để thể hiện được trọn vẹn ý nghĩa của ngôn ngữ khác.
Phản xạ tốt
Để trở thành một người phiên dịch giỏi, kỹ năng phản xạ nhanh nhạy là điều không thể thiếu. Bạn cũng cần rèn luyện khả năng phán đoán linh hoạt và cả trí nhớ tốt để có thể xử lý những tình huống bất ngờ. Những kỹ năng này không phải thiên phú mà có thể rèn luyện được thông qua tự nghe một đoạn nói rồi dịch lại.
Khả năng tự tra cứu
Bạn không thể hiểu hết về ngôn ngữ mẹ đẻ và tất nhiên là ngoại ngữ khác cũng có nhiều điều chưa khám phá hết. Vì thế kỹ năng tự tra cứu là điều vô cùng cần thiết để hoàn thiện bản dịch một cách hiệu quả nhất. Bởi vì người phiên dịch không chỉ chuyển ngữ cho một lĩnh vực duy nhất, bạn sẽ tiếp xúc với nhiều ngành nghề từ gần gũi đến học thuật. Việc dịch thuật cần phải tìm đến sự trợ giúp từ các công cụ dịch và từ điển là điều dễ thấy.
Trách nhiệm và tận tâm
Bất cứ ngành nghề nào cũng cần dùng cái tâm để làm việc, đặc biệt người phiên dịch phải có trách nhiệm truyền đạt ý nghĩa một cách chính xác nhất. Tận tâm thể hiện ở điểm kiểm tra kỹ lưỡng từng chi tiết nhỏ nhất trước và sau khi dịch, cố gắng sử dụng ngôn ngữ chuẩn xác để thể hiện ý nghĩa của văn bản, câu nói,…
Mức lương hiện nay của công việc người biên dịch
Mức lương sẽ phụ thuộc vào các yếu tố: Môi trường làm việc, trình độ chuyên môn của bạn, khu vực làm việc, độ khó của công việc và nhiều nhân tố khác sẽ tác động. Tuy nhiên, trong những yếu tố kể trên thì kỹ năng, trình độ và kinh nghiệm của người phiên dịch sẽ quyết định phần lớn thu nhập của bạn.
Lương cho công việc dịch thuật có thể dao động từ 3,5 triệu đến 20 triệu đồng/tháng tùy năng lực. Những hợp đồng, công việc riêng lẻ sẽ được tính theo số từ hoặc số trang A4 tùy thỏa thuận của hai bên. Đối với công việc dịch thuật chính thức cho các công ty, tổ chức mức lương được phân chia như sau:
- Sinh viên mới ra trường, chưa có nhiều khi nghiệm: Lương cơ bản 3,5 triệu – 6 triệu đồng/tháng.
- Kinh nghiệm từ 1 – 3 năm trở lên: Lương cơ bản từ 7 – 10 triệu.
- Người có kỹ năng tốt, năng lực chuyên môn cao, kinh nghiệm dày dặn có thể nhận mức lương 20 triệu và hơn thế nữa.
Tìm kiếm công việc ngành dịch thuật ở đâu?
Hiện nay có rất nhiều cách tìm việc khác nhau từ truyền thống đến những kênh việc làm online. Để tìm công việc trong lĩnh vực phiên dịch bạn có thể tham khảo những nguồn sau đây:
Mối quan hệ xung quanh (người thân, bạn bè,…)
Bạn có thể hỏi thăm những người thân, bạn bè hay các thầy cô hướng dẫn, giảng viên của mình để tìm công việc ưng ý. Thông thường tìm việc qua mối quan hệ cá nhân sẽ có chất lượng tốt và an tâm hơn. Những người có thể giới thiệu bạn cho một công việc nào đó đã hiểu về phía đối tác, hiểu biết về công việc đó. Ở phía ngược lại bạn cũng được tín nhiệm và coi trọng khi được đề cử cho một vị trí phiên dịch.
Website tìm việc làm
Chỉ cần tìm kiếm từ khóa liên quan trên google bạn sẽ thấy công việc trên nhiều website khác nhau. Tại đây sẽ có đầy đủ thông tin tuyển dụng của các công ty bao gồm vị trí, yêu cầu, mô tả công việc,… Lưu ý phải tìm việc ở những website uy tín để tránh bị lừa đảo nhé!
Các hội, nhóm tìm việc trên mạng xã hội
Trên các trang mạng xã hội có rất nhiều nhóm tìm việc, tuyển dụng dành riêng cho ngành dịch thuật. Đây là nơi trao đổi, kết nối giữa nhà tuyển dụng và ứng viên rất phổ biến hiện nay.
Một số bằng cấp quan trọng khi làm nghề phiên dịch
Để trở thành một phiên dịch viên, nhiều người đã đi bằng con được học thuật chính quy. Bạn sẽ thi vào các trường đại học, cao đẳng có giảng dạy ngành học liên quan đến ngôn ngữ. Lộ trình học giúp sinh viên trang bị kiến thức ngoại ngữ và các kỹ năng nghề nghiệp. Tuy bằng cử nhân (hay các bằng cấp chính quy cao hơn) không phải là một yêu cầu bắt buộc nhưng nếu có thì sẽ là một điểm cộng cho thấy bạn được học hành bài bản.
Ở Việt Nam cũng có nhiều trung tâm đào tạo biên phiên dịch bên ngoài trường đại học sẽ cấp chứng chỉ cho bạn. Không có một chứng chỉ bắt buộc nào để hành nghề nhưng người ta thường nhìn vào chứng chỉ ngoại ngữ để đánh giá năng lực. Ví dụ như tiếng Anh có IELTS, TOEIC, tiếng Nhật có JLPT, tiếng Hàn là TOPIK hay tiếng Trung được đánh giá qua trình độ HSK.
Thực tế có nhiều người không học đại học cũng không đến các trung tâm, họ chỉ có năng khiếu ngoại ngữ và đạt điểm cao khi thi các chứng chỉ này. Sau khi tự học tập và rèn luyện, nhận các công việc từ nhỏ đến lớn cũng có thể trở thành người phiên dịch chuyên nghiệp bằng cách có các chứng chỉ. Hãy nhớ rằng chỉ giỏi ngoại ngữ là chưa đủ mà hãy trau dồi thêm những kỹ năng khác.
Lời kết
Trên đây là những thông tin tổng quan về nghề phiên dịch để bạn hiểu hơn ý nghĩa của công việc đặc biệt này. Những người làm nghề dịch thuật đóng vai trò rất quan trọng trong quyết định thành bại của cuộc đối thoại, đôi khi bản thân họ cũng sẽ truyền cảm hứng. Mong rằng những chia sẻ của chúng tôi sẽ giúp bạn xác định được con đường tương lai mà mình muốn theo đuổi trong lĩnh vực này.
